LALNU CLEOPATRA (69 – 30 BC)

Hellen of Troy ang maia hmeṭha, thawnthu mai ni ve hauh si lo, Aigupta lalnu, Cleopatra chuan Rome lal General ropui pahnih, Julius Caesar leh Mark Antony te chu, a finna leh mi hîp theihnain a phuar bet tlat a. Khawvel hmeichhe ropuite zingah a hming hi hmaih rual a ni lo. Amahah chuan ṭhatna chi hrang hrang – Finna te, lehkhathiamna te, hmelṭhatna te, mite hneh theihna te, ngainatawmna te, a infun khawm vek a ni ber e.

Alexandra khawpuia, Pharo-a lal inah chuan Julius Caesar-a leh a Roman General hote chu thu pawimawh ngaihtuah turin an ṭhukhawm a. Heng khawvel hnehtute hian duhthlan tur pawimawh tak an nei a, nula kum 21-a upa Cleopatra-i nge an puih ang a, a nau Ptolemy XIV-ṭantu pawlte chu? Aigupta lal nihna hi heng unau pahnihte leh anmahni ṭantute chuan an inchuh mek a ni. Ptolemy ṭantu pawlte chuan nula hmelṭha Cleopatra-i chu an ram aṭangin an hnawtchhuak a. Mahse, he nula duhawm tak mai hi, chuti maia hneh daih chi rual a ni lo va, Syria-ah kalin sipai rual chak tak a din a, tunah hian Alexandria hmar lam Aigupta ramri a rawn thleng mek a ni. Julius Caesar-a pawh Pompey Ropuia a hneh hnuin Alexandria hi a rawn thleng ve chiah bawk a. Tualchhunga lo awm mek Prolemy ṭantute hian Julius Caesar chu an lam ṭang atân an theihna zawng zawngin an lo sawm mêk bawk a ni.

Roman General-ho ṭhukhawm chu an ṭin ṭep tawh a, Promely-a pawlte lama ṭang turin thuthlûkna an siam zo chiah tihin Greek sumdawng pakhat hian chhuatphah (carpet) chhah chi inzial chu Kaisara (Mizovin Kaisara kan tih avangin Kaisara kan ti ve zel tawh ang) hnenah a rawn pe (present) a. Chu chhuatphah inzial chu a phelhtir a, General-hovin makti taka an thlir lai chuan, a chhúng aṭangin nula hmelṭha ngaihnobei lutuk mai hi sam thur bi be hian a lo chhuak a, a nui her her nghe nghe a. He nula hi Aigupta lalnu, Ni fanu leh Thla farnu, Cleopatra-i chu a ni. Chu nula hmelṭha pianthiam ngaihnobei chuan a bul vela mipa awm tawh phawt chu a hmin zân zel a, amah an ṭan ṭhup zel bawk. “Ani bulah hi chuan lal fapa te pawh an thidang hial ṭhin a ni,” an ti.

Kaisara lah chu indona aṭanga lokir hlim, chawlh hahdam mamawh leh râwp tak a nih bawk avangin he nau zûnah hian a uai nghal mai bawk a. Cleopatra-i lah chu, hlauhawm tam tak paltlangin, he General ropui hi thlemthlûk ngei tuma lo thawk a ni ve thung a. Chu zan mak takah chuan, khawvela aw mawi ber mai, mipaten an hnial theih hauh loh chuan Kaisara thinlung chu a hmin hneh kher mai. (Historian Plutarch-a chuan, “Cleopatra-i aw mawizia chu ṭingṭang ri kim mawi tak ang hi a ni,” a ti). Khua a lo var meuh chuan Ptomely pawl chuan he Rome General puihna hi an chân chiang hle tawh a ni.

Kha zan pawimawh tak aṭang khan ram hausa ber leh changkang ber lalnu leh khawvela ram ropui leh chak ber mai lalpa chu an inkawp ta chiah mai a. Kaisara thih thlengin an inkawp a ni.(Hetih lai khawvel chanchin hi tawite-in sawifiah i han tum teh ang – Alexander Ropuia, Makedonia lal khân Aigupta a hneh a, khawpui ropui tak Alexandria a din a. Europe ram leh Asia ram eng emawzat a lâk hnu khán Babylon-ah BC 323 khán a thi ta thut mai a. Chutih laia Aigupta awptu, Alexander-a sipai hotu, Marshal Ptolemy lal chhungkuate hian Aigupta ah ro an rél zui ta zel a. Cleopatra-i hi lal Ptolemy XII fanu upa ber dawttu a ni a, Greek lal fanu a nih chu. Mahse, Aigupta-ho hriatthiam zawng takin Cleopatra-i chuan Ni-pathian “Re” fanu tiin a invuah a.

Judai rama lal Heroda ang bawk khán Ptolemy lal chhungkuate hi Roman sorkar venhimna hnuaiah BC 168 aṭang khán an awm tawh a ni. Tin, Rome lalram rorèl dan hi tun lai democracy nen inang lek lek a ni. Rorèlna In (senate) chuan roréltu an thlang ṭhin a. Chutiang roréltu chu pathum an thlang ṭhin a, chu chu triumvir an ti a, ‘Hotu’ nihna an inṭawm ṭhin. Julius Caesar-a erawh kha chu dictator a ni hman a. Dictator chu mahnia roréltu tihna a ni. Julius Caesar-a a thih khán Mark Antony leh Octavius-a te chu triumvir hna chelhtute an ni a. An thuneihna hmun pawh an insem nghe nghe a ni. Mark Antony-a thih hnuah Octavius-a chu Rome lalram zawng zawng chunga lal (emperor) a rawn ni ta a. “Kaisara Augusta” tia Luka ziaka kan hmuh, khawvel zawng zawng hming ziak tura thupêk chhuahtu kha a ni).

Julius Caesar-a chu indo mî, mi hrât khawkheng, khawvêl pumpui awp tum a ni a. Chuvangin Cleopatra-i chu ṭanrualpui atân duhthusam niin a hria a. Cleopatra-i lah mi nghet leh huaisen, fing leh thiltithei tak mai a lo ni bawk si a. Aigupta lalnu nihna chang tura a puih a, a hlawhtlin pui phawt chuan khawchhak lama lalram hausa ber mai chu chhawr ṭangkai a beiseiawm hle bawk. Chu mai chu a la ni lo, he hmeichhe pakhatah hian ṭhatna chi hrang hrang, hmeichhe dang aṭanga a lo zawn ṭhin chu hmu kimin a inhria a. Hmelṭhatna, ngaihawmna (charm), finna (wit), thil chinchang hriatna leh lehkhathiamna te infun kim vekin a hria a. Nula hlim thei, a bula awm nuam tak, midang tihlim thiam leh sawi tur hre tak a nih avangin a ngainatawm thlawt bawk. Aigupta hnam chawm mai ni lovin, Greek lal thlah dik tak, roman-ho ai pawha fing leh changkang hmasa zâwk hnam a nih avângin Kaisara chuan a ngaisang êm êm a.

Ptolemy lal chhungkua hian Aigupta-ah hian kum zathum lai ro an rél tawh a. Alexandria khawpui hi Atheni khawpui ai mahin a changkangin a mawi a. Tin, Cleopatra-i hi Ptolemy lal chhungkaw zinga lal hnuhnung ber ni mahse, a hmaa lal dang zawng zawng aia ropui zawkna a nei a. Ṭawng chi hrang hrang sawm (10) lái a thiam a. Latin, Hebrai leh Syria ṭawngte a thiam êm êm a ni. Ani hun lai hian Aigupta chu zrina kawngah te, hausaknaah te, themthiamna chi hrang hrangah te, hausaknaah te, themthiamna chi hrang hrangah pawh an sáng hle a ni.


Kaisara leh Cleopatra-i te hi an rilru a sángin an inmil hle mai. Cleopatra-i pawh khawvêl pumpui lalnu nih tum ngat a ni a, chuti chung chuan Kaisara chu a zah thiam êm êm bawk. Titi-ah chuan hmeichhe lehlerh tak anga sawite pawh a hlawh ve tho va; mahse, nupui rinawm tak angin Kaisara hnenah hian a intulûtin a tihlim thiam hle a ni an ti.


Thla eng emaw zat chu Ptolemy lam ṭangte tudai turin Kaisara sipaite chuan hun an hmang a. Tualchhung indona kal mék lai pawh hian Kaisara leh Cleopatra-i te chuan ruai an ṭheh a, hmangaihna pár an tlàn thei reng bawk a ni.

A tawpah chuan Alexandria leh Pharos indonaah Ptolemy pawlte chu hnehin an awm a. Tlangval Ptolemy pawh a tlanchhiatna lamah tuiah a tla hlum a. Cleopatra chu lalna chuhbuaitu nei lovin Aigupta lalnu diktak a ni thei ta a ni.

A chhun a zanin lal inah chuan Cleopatra-i nui rimawi tak chu hriat tur a awm reng a. Kaisara pawhin nuam a tiin a hlim thei hle ṭhin. An karah fapa a lo piang ta a, a hmingah chuan Caesarian Ptolemy tiin a hming an sa a, chhungkaw ropui tak pahnihte roluahtu tùr a lo piang ta a ni. Hemi hnu lawk hian Kaisara chuan Alexandria a chhuahsan a, North Africa leh Asia ram ṭhenkhatte a hneh a.

An inṭhen aṭanga kum khat hnuah Kaisara chuan Rome khawpui aṭangin Cleopatra-i chu a rawn ko ta a. Rome khawpui panin a fapa Caesarian leh a nau Ptolemy Dionysius, a hming maia a lalna lawmpui tute hruaiin lawngin a thawk chhuak ta a. Rome-ah hian khual zahawm ni turin Kaisara chawimawinaah an tel a. Rome mîte chuan he lalnu ropui tak, hmelṭhatah leh hausaka tuma tluk loh hi mak an tiin hmuhnawm pawh an ti hle. Amaherawhchu Kaisara thinlung kuai hertu ni dawna an hriat avangin an lawm vak lo.

Cleopatra-i chu Tiber lui kama Kaisara inah, Kaisara hmei angin a chêng ve mai a, Rome politiks-ah a inrawlh duh hauh lo thung a. Rome-ah chuan kum eng emawzat a chêng ve a, chutih chhung chuan Kaisara chuan chawimawina a dawng zual zel bawk.

Nikhat chu (BC 44 khân) tiber lui kama a chên laiin Kaisara thah a nih thu Cleopatra-i chuan a lo hre ta thut mai a. Rome miten an ngaina vak lo tih a hria a, an ram lamah a lêt leh ta a. Alexandria an thlen hnu hian a nau, mipa naupang Ptolemy chu turin hrai hlum a ni a, chutah a fapa Caesarian-Ptolemy chu Aigupta lal a lalna ṭawmpuitu atán a puang nghal bawk a ni.

Kaisara a thi a, kum thum chhung tualchhung buainain a zui a, Cleopatra-i pawhin ralkhat aṭangin a lo thlir ve reng bawk. Ni khat chu Mark Antony-a, Roman General thiltithei ber mai chuan Tarsus khawpuia amah hmu turin a rawn ko ta a. Hei hi Cleopatra-i nghahfâk, a lo beise ve reng chu a ni. Tichuan Mark Antony hmu tur chuan a inbuatsaih ta a. Antony-a mîzia a hrechiang a, amah hneh tur leh hêl thlu turin ropui taka chêt a tum ràn a.

Antony chu dawrpui hmun, mi ṭinsan tawhah, mawi taka dawhsan an siamah chuan a ṭhu a, Cleopatra a lo nghâk a. Amah zîmtu mipui tam takte chu lawngchawlh hmunah kalin Clepatra-i nghâkin rei tak an ṭhu a; mahse, nghahchhuah mai tur a awm tâk loh avangin a mîte a tir leh a, chaw eipuiah a sáwm nghal bawk a. Nghâkhlel leh thinrim taka a awm laiin Cleopatra chuan chaw eipuiah a sawm a ni tih an rawn hrilh a.

Hmeichhe laka hawihhawm thei ngang a ni bawk a, Cleopatra-i sawmna chu a pawm ta a. Luipui pana a kal thla chuan hmuhnawm a tih ber mai chu a zuk hmu ta a ni. Lawng lian, mawi lutuk maia chei, a hmawr zum rangkachaka chei, lawng puanzar senduk man tama siam te, a karna silver rawng mawi lutuk mai chungah chuan pathiannu Venus ang maia mawia inchei Cleopatra-i chu a lo mu zâl a. A bul velah chuan a nalh leh ropui thei ang bera inchei, sal nula rual an ding bawk a, rimawi leh rimtui chuan boruak an fan vel mêk laiin, aw mawi ngaihno bei êm êm mai, Julius Kaisara lo zêm thlutu chuan a lo làwm (welcome) ta a ni. He Roman pa ropui, khawvel pumpui chunga thuneitu hian a hnar phal ngang lo a ni ber mai. A lo nghah rei tawh avânga a phunnawina zawng zawng theihnghilhin, a hlim lutuk avanga khûr ru der der chungin he HMANGAIHNA pathiannu hi a pan ta a ni.Cleopatra-i pawhin a mi duh tak chu a hling fuh ta chat mai a ni.

Tun hmain hetiang êma ruai ropui ṭhehsak hi Antony-a pawhin a la tawng ngai lo. Khualṭhaho zawng zawngin thilpêk man ti tak tak an dawng ṭheuh va, vaukam aṭanga lo thlirtu mipui pawh an tam ngiang awm e. Lawng mawi lutuk mai chu, zan thim hnuaiah pawh a êng kulh mai a, sathàu khawnvar tam taka cheimawi a ni a. Mîte chuan “pathiannu Venus chu khawvelah a lo chhuk a, Asia khawmualpui ṭhat nan Bacchus (Zu leh intihhlimna pathian) nen ruai an ṭheh a nih hi,” an ti a ni.

Zan tam tak intihhlimna leh ruaiṭhehin chhunzawm a ni a. Antony-a pawhin intihhlimna leh ruaiṭheh a buatsaih ve reng bawk a; mahse, Cleopatra-i buatsaih chuan Antony-a buatsaih chu a khûm hle zel a ni.
Zan khat chu an inthâpnaa a vanneih nan tiin Cleopatra-i chuan tuikep lung man tam chi, pound 150,000 man chu vinegar tuiah a thlâk a, tuikeplung chu a tuiral vek a, chu tui chu a in zo vek a ni an ti. A sum ren lohzia leh a chet hautakzia sawi nan hei hi an sawi tel cháwk a; mahse, hei hi Antony-a rilru hneh nan a hausak zia lantir nana a tih niin a rinawm.

Tarsus-a an cham chhung hian a ni telin Antony-a chu Cleopatra zûnah a uai thûk tial tial a. Titi a thiamin a fing a, a hlim thei êm êm a, a hmel a ṭha in a zei si a, Anthony-a tán hnar rual a ni lo.Tarsus aṭangin Alexandria-ah an inzui thla a, thlasik chawlh hman dun an tum a. Thla eng emawzat chhung lalnu chuan Antony-a chu a mikhual a, intihhlimna leh ruaipui a buatsaih sak reng bawk a. Sum ren baksak lovin hun an hmang a, Antony pawhin a rilru leh taksa a hmang zo vek a ni ber mai.

Alexandria-a Mark Antony chetdan chuan Rome khawpui a tilunghnúr hle a. Antony-a chuan thuneihna a ṭawmpui (a triumvir-pui) Octavian-a chu Brandisium-ah a va hmu a, khawvel pumpui chu insemin inremna an siam a. Octavian-a chu Rome-ah a awm ang a, khawthlang lam a awp ang a, Antony-a chuan khawchhak lam a chang ang a, Rome tán khawchhak lamah lalram a siam belh zel ang. He an inremna tihngheh nan hian Mark Antony-a chuan Octavian-a farnu Octavia chu nupuiah a nei ta bawk a.

BC 37-ah chuan Antony chu Syria-ah a lo chhova, kar lovah Cleopatra kutah a tlu lut leh ta a. Nawmchenna leh hmangaihna khurah an chêng dûn leh a. Chutah Parthian-ho do turin Antony chu a thawk chhuak ta a. Hnehna nên a lo hawn hunah an pahniha lalram (empire) din an beisei bawk. Mahse, Antony chu a che fuh ta hauh lo va, Cleopatra chuan chanchin ṭha lo tak a hre ta a. A fa palina pian aṭanga reilotêah Antony chhan turin a thawk chhuak ta a.

Antony-a leh a sipai thi bângte chu White Village lawng chawlh hmuna an awm laiin Cleopatra chu a han thleng a. Antony-a sipaite chu an chauvin an thawmhnawte pawh a chhe hle tawh a, amah lah chu a pawrin zu a lo rui hle mai a. A chan chhiat lai tak Cleopatra-i’n a rawn hmu chu a duh lo hle a.Mahse, an inhmuh thiam lohna chuan rei a daih lem lo va, inthurualin ṭan an la ṭha leh a. Armenia chu hnehin an la ta a ni.

Heng hun chhung zawngah hian Antony chuan Octavia-i chu a hlamchhiah êm avangin Octavian-a leh Antony te inkár chu a zau hle tawh a. Tin, Armenia hnehna a lo kir leh chuan hnehna lawmna Alexandria-ah a siam a, Rome tân ropuina pe lovin Alexandria-a chawisan tâk avangin Rome lungawi lohna a thlen ta bawk a ni.

Heng zawng zawng bakah Rome tithinurtu a la awm cheu. Ropui takin Alexandria-ah chuan inkhawmna a siam a, Silver-in dawhsan a siamtir a, chutah chuan rangkachak lalṭhuthleng eng emawzat a dah a. Rome lalram bung hrang hrang, khawchhak lam a mi chu ama fate leh Cleopatra-i fate tan a sem a. Chuvang chuan Octavian leh Mark Antony te chu an indo a ṭul ta a ni.

Rome rorêlna In (senate) chuan Antony-a triumvir nihna an hlip a, BC 32-ah chuan indo an puang ta a.
Cleopatra-i ngaih a ṭha hlei thei lo va. A chhan chu Antony-a chu tlangval chak zek zawk a ni tawh lo va, a thiltih apiangah hlawhtling tur hmel niin a hre lo va. A ni bawk lah taka, hlimhlawp leh zu pathian ‘Bacchus’ tia mite’n an vuah ṭhin chu a phu hle tawh a ni. Nawm chennain a rilru a luah thûk tawh em avangin indo turin a rilru zawng zawng a pe thei bawk hek lo. Cleopatra-i pawhin a ngai thei lovin a hmusit ru hle tawh bawk a. An inkar hmangaihna pawh a dai ṭan ta. Chuti chung chuan Cleopatra-i lawng rual leh Antony-a sipai rualte chuan Greek rama Ambrosia lolengsawl an pan a. Chu hmunah chuan Octavian-a sipaite an va hmachhawn dawn a ni. Indonaa ṭan an lâk dan tur kawngah an inthurual hlei thei lo va. An inrem hlei thei ta lo va, Cleopatra-i chuan Antony-a a ring tâwk lo va, Antony-a lah zuin a tibuai hle bawk a.

Tichuan, Octavian-a sipai rual nen Actium hmunah BC 31 khan an indo ta chur chur mai a ni.He indona chungchangah hian thil mak tak, chanchin ziaktu (historian)-te pawhin an hriat fuh theih loh a awm. Darkar ruk chhung nasa takin an indova, a tua mah an chak bik lo va. Chutih lai chuan Cleopatra-i lawng indona aṭanga kal chhuak mêk leh a lawng rual sawm ruk laiin an zui chhuak ta chu Antony chuan a hmu a. Rang takin Cleopatra-i umin indona chu a chhuahsan ve ta mai a. Hnehtu ni bîk lem lo mah se Octavian-a chuan hnehna a khum ta a ni.

Cleopatra-i’n indona a chhuahsan tâk mai nachhan chiah hi hriat a ni lo. A chak lo zâwk niin a inhria a, a nung chunga Octavian-a kuta thlûk luh a duh loh vangin indona a chhuahsan ta mai niin mite’n an ring a. Antony-a’n Cleopatra a ûm tâk mai nachhan hi hriat a ni lo bawk. Chanchin ziaktu Plutarch-a chuan a dawihzep vanga tlanchhe mai ni lovin, Cleopatra-i a âtchilh tawh a, inṭhen hlen mai a hlauh avangin lalram pawh chân huamin a ûm ta mai niin a ring.Eng pawh nise, Antony leh Cleopatra-i te thil tum, “Aigupta leh Roman inkawp lalram din” chu a hlawhchham ta a. Octavian-a chu Rome Emperor hmasa ber Augustus Kaisar-a a rawn ni ta a ni.
 
Cleopatra chuan Alexandria a thleng a, Rome sipaite laka invenhim tumin nasa takin a inbuatsaih a. Antony pawh Libya-ah kalin a tana rinawm sipaite a khâwm bawk a. An dinhmun ṭhat lohzia an hriat ve ve avangin an inhuatna te bansanin ṭan dun zái an rêl ta a. Thihnain a rawn man ngei dawn tih pawh an thlir lâwk dûn nghe nghe a ni.Cleopatra-i chuan thlân in ropui tak a sa a. Chu a thlân in lamah chuan a rohlute chu a thiar luhtir a, he thlân hi a buaisaih fel diam a. A ṭul huna amah intihhlum dan tur kawng awlsam ber pawh a buaitsaih fel diam a.

Octavian-a chuan Alexandria khawpui luhna a rawn thleng a, Antony-a pawhin huaisen takin a lo dova, Octavian-a sakawr chungchuang siapaite chu an tlanchhe nghe nghe a. A vanneihna rawn let leh ta a ngaiin Antony chuan thih thleng emaw, hnehtu a nih thleng emawa do turin tha thona thar a rawn nei leh ta a. Mahse, a ṭanrualpuite’n an phatsan leh ta a, a hote, mi tlemtê chauh lamṭang a neih tâk avangin lal inah a lo hawng a.

Lal in a va thlen chuan Cleopatra thih thu a va hre ta a. Dam chhan neia a inhriat tâk loh avangin, “Roman chu Roma vêkin a that tur a ni” tih ngaihdan Roman hovin an lo neih hmangin intihhlum a tum ta a. A ngúnhnám a bawh a, a thih tâk mai loh avangin, a bula mîte chu amah ṭanpuia that turin a ngên a. Mahse, tumahin an ngam si lo. Chutih lai chuan zualko pakhat a lo thleng a, Cleopatra chuan thlân in aṭangin a lo nghâk a ni tih a rawn hrilh a.

A laka rinawm sipaite chu lungngaiin an ṭap a, Antony chuan thlân ina amah dah turin a ngên a. A thlân inah chuan Cleopatra-i leh a chhiahhlawh rinawm te pahnih – Charmian leh Iras-i te nen an inkalh hnan a. Octavian-a’n nung chunga a man an hlauh avangin a kalhna thir tlâwn chu a zawmnaah a tilût palh a, an hawng thei ta hauh lo mai a. Chuvangin Antony-a chu hrui leh khaidiat hmangin a hungna sáng tak chunglam aṭangin an thlâk lût ta a ni. Antony-a chu Cleopatra-i kutah a lût ta a, an inhuatna zawng zawng theihnghilhin an in hmangaihna hre chhuak lehin an hun tawp chu mittui nen an hmang ta a ni.

Antony a thí a, an beisen lalram a bo va, Cleopatra-i tán chuan manganna hun thim a lo thleng ta. Mahse, Roman mi ropui Octavian-a chu a tawp nan tal thlêm daih tumin ṭan a la ṭha leh ta a. Mahse, Octavian-a tum dan dik tak a hriat veleh a thlân in ropui tak chu a chhiahhlawh rinawm tak pahnihte nen an pan a. Lungngai mittui tla chungin a hmangaih Mark Antony kuang chungah pangpar a dah a, thu eng emaw a chham a. Chumi hnuin rimtui man to tak a inchulh a, a tawpna atan, amah chauhvin ruai a ṭheh a.

A tawpah chuan sal pakhat hian theipui rah hi bawmin a rawn chawi a, hmel hlim tak chungin a lo la a; zàwitê hian, “A hun chu a thleng ta,” a ti a. A sal rinawm tak chuan a phatsan lo vang tih a hre sa a, tin, theipui hnah hnuaiah chuan rúl túr nei hlauhawm tak chi a awm dawn tih pawh a hre sa bawk. Rome hovin an nuihsawh chunga tlawm thlâk taka thih ai chuan chu “hmangaihna pathiannu” chuan ama duh dan leh duh hunah a thi zâwk tur a ni. Chu hun chu tûnah a lo thleng ta a ni.

Hmangaih tak leh duat tak ang maiin chu rúl túr nei te taktê chu a áwmah a pawm bet a. Tichuan, Ptolemy lal chhunkaw zinga lal hnuhnung ber chu chatuan atan a muhil ta a ni.He hmeichhe ropui tak thih hnuah hian Aigupta chu Rome-in an awp ta a. Rome chuan Alexandria finna leh changkanna chi hrang hrang a rochung ta a. Kaisara pahnih awm a rem loh avangin Ceasarion chu thahin a awm ta bawk a ni.“Khawvêl Mi Ropuite” tih lehkhabu Mawlsawmdawngliana ziak aṭanga rawn lâk chhuah a ni.

A HNUAIAH HIAN COMMENT VE RAWH LE

أحدث أقدم